Nu de crisis rondom de pandemie langzamerhand weer verdwijnt en de mensen de vrijheid weer kunnen ervaren gaat Amada ook weer bijeenkomsten organiseren. Met name op het gebied van protocollen en formele documenten is er achterstand opgelopen, omdat vergaderingen via zoom af andere digitale middelen niet bijzonder geliefd waren. Je moet elkaar zien om elkaar te kunnen beleven. Dus gaan de bijeenkomsten rondom de kwaliteitscyclus weer van start en de eerste bijeenkomsten over de medicatieveiligheid zijn alweer achter de rug. Maar niet alleen de bijeenkomsten met formele thema’s gaan weer beginnen; ook de bijeenkomsten met onderwerpen die meer te maken hebben met de ontwikkeling van de visie gaan weer van start. De medewerkers hebben de ontmoeting en het gemeenschapsleven zeer gemist; dus vreugdevol en met open gemoed gaan we elkaar weer zien. En dat met de blik op een betere zorgverlening voor de cliënt, want weten dat er een gemeenschap van gelijkgestemde mensen achter je staat geeft vertrouwen en zekerheid in het handelen.
In het kader van het onderzoek naar tevredenheid van de cliënten heeft Laurens Strijbos nu alle cliënten gesproken. Na de zomervakantie zal hij afzonderlijke medewerkers gaan bevragen en waarschijnlijk zal hij ook op de afzonderlijke teambesprekingen zijn gezicht laten zien. Tot nu toe lopen de gesprekken goed en een van de cliënten beoordeelt de geboden zorg en begeleiding met een 10plus, maar vooruitlopen op het verslag van Laurens willen we niet.
In september beginnen we met een opleiding basiszorgverlening op antroposofische grondslag. Het is voor de tweede keer dat we deze cursus de medewerkers kunnen aanbieden. Daarnaast zal er na de zomer ook een cursus aangeboden worden die gaat over rouwverwerking, verdriet en afhankelijkheid. Een belangrijk onderdeel van de visie is immers dat we vergankelijkheid als een onderdeel van het leven beschouwen. Dat staat in wezen haaks op het streven van een groot deel van de mensheid naar stoffelijke onsterfelijkheid en eeuwige schoonheid. Vergankelijkheid gaat toch vaak gepaard met verdriet, met rouw en met een afhankelijkheid van een jeugdig aanzien. Het vraagt bewustzijnskrachten om je daarmee te verzoenen.
De dagbesteding die Amada aanbiedt groeit gestaag. De donderdagmiddag was met acht deelnemers vol en daarom werd er een tweede dagdeel begonnen waar inmiddels op de ochtend van de woensdag ook alweer vier cliënten aan deelnemen.
De pandemie die de wereld nu reeds 16 maanden in haar greep houdt lijkt naar een einde toe te gaan. Weliswaar zal het virus onder ons blijven. Door voldoende vaccinaties en door opgebouwde immuniteit van doorgemaakte ziekte kunnen een groot deel van de maatregelen echter weer ingetrokken worden. Je hoort vaak de vraag gesteld worden; wat heeft het virus ons geleerd? Heeft het ons opgeroepen om te veranderen? Hoe kunnen we daarnaar kijken? Misschien wel het belangrijkste leermiddel van het antroposofisch mens- en wereldbeeld is ontwikkeling. Als een crisis ons in het persoonlijke leven overvalt is het meestal klip en klaar dat het komt omdat ons leven vastgelopen is. Dan ligt het voor de hand om te veranderen. Leven impliceert immers ontwikkeling of zoals onze buren zo mooi zeggen: Bildung. Na herstel van de crisis gaan we dan iets leren, we gaan op wereldreis of we heroverwegen onze huwelijksbelofte. We veranderen iets ten opzichte van onze omgeving. Als het onszelf niet aangaat maar de omgeving is dat veel moeilijker. Voor ons eigen leven voelen we verantwoordelijkheid; voor de aardse omgeving veel minder. Er zijn nog steeds mensen die geloven dat de politiek daar wel oplossingen voor zal aandragen. Als de grote filosofen – de denkers – zich daarover uitlaten horen we dat de grootste nood van deze tijd het feit is dat de nood niet meer ervaren wordt. Het noodloos zijn is de ergste nood. Of dat we vervreemd zijn van de dingen maar deze vervreemding niet in ons bewustzijn dragen. Of dat de buitenwerld sowieso is verdwenen en daardoor de liefde ervoor. Cezanne zegt tegen Rilke dat je de dingen van de buitenwereld moet dwingen om mooi te zijn om ze op die wijze weer in de menselijke aandacht te krijgen. Hij ervoer de afstand tussen de mens en de dingen bijna onoverbrugbaar. De mens heeft zijn omgeving verwaarloosd en heeft daardoor de wezenlijke verhouding met de dingen verloren.
Maar wat zouden nu de aspecten van ontwikkeling na de pandemie kunnen zijn? Vele; de omgang met de dieren, minder milieuvervuiling, de verdraagzaamheid naar elkaar, meer zorg en bekommernis voor de ouder wordende mens. We kunnen ze allemaal zelf bedenken. Wat deze tijd in ieder geval vraagt is een intensieve en liefdevolle aandacht voor de dingen in onze omgeving; een stap van onze binnenwereld, waar we ons zo om bekommeren naar de buitenwereld die we geneigd zijn om te verwaarlozen. We moeten onze binnenwereld verlaten, want daar vinden we de oplossingen niet. Staren in onze binnenwereld is uiteindelijk terecht komen in de hel, zegt ook een denker. Onze binnenwereld is opgebouwd uit meningen, frustraties, kwetsuren. Overweegt een mens bijvoorbeeld wel of niet vaccinatie – een actueel thema – ga dan niet uitsluitend ten rade bij de binnenwereld, want wat kunnen de beweegredenen zijn, maar denk aan de ander, de medemens. Niet vaccineren is de blik op de eigen binnenwereld. Wel vaccineren kan een liefdevol offer zijn ten gunste van de medemens en de onzekere, doch avontuurlijke stap uit de binnenwereld.
Het bewustzijn van de mens is geïsoleerd van de prachtige ingerichte buitenwereld, van de liefde wekkende blik van de ander en uiteindelijk van de wijsheid van het zelf. Het menselijk bewustzijn is zich niet meer bewust van zijn nood en van zijn vervreemding. Het verwikkelt zich steeds meer in het materialisme. Goethe noemde het opgeven van de gerichtheid op de binnenwereld inclusief denken. Hij stelde dat gelijk aan de wijsheid. Exclusief denken is al het ons omgevende uitsluiten en het zelf boven alles voorrang geven. Inclusief denken is zo verbonden zijn met de omgeving dat het omhakken van een boom ons evenveel pijn doet als een wond aan ons lichaam. Aandacht volle bezorgdheid voor de ander en de aarde is de grondslag voor de groei van de liefde. Liefde die toekomst mogelijk maakt. De apostel Paulus benoemde het zo: Wat blijft is geloof, hoop en liefde, deze drie. Maar de grootste van deze is de liefde.
Als afsluiting een gedicht van de Zuid-Afrikaanse dichter Elisabeth Eybers waarin de weg naar het inclusieve denken op poëtische wijze wordt uitgedrukt – in het Zuid-Afrikaans.
Uitsig op die kade.
Nouliks vertolkbaar wat hulle mij vertel,
spreeus, eksters, meeue, eende, kraaie, al
die ywerige dagloners van die wal,
die reier so afgetrokke opgestel.
Ek mis myself steeds minder. Ek bedoel:
as steeds meer buitendinge my gaan boei
dan sintels van inwendig gevoel
tintel dit of ek selfafstotend groei.
Vermindering neem waarneembaar toe. Ek hoop
om te voldoen aan omgekeerde bloei
en leeg genoeg te loop om vol te loop
met wat vanuit hierbuite binnevloei.